Thống kế trên thế giới thì cứ 2.000 trẻ sinh ra thì có 4 – 5 trẻ có mang bệnh bại não ở các mức độ nặng nhẹ khác nhau. Với những ai đã tiếp xúc với các bé bị bại nào mới hiểu được sự tổn thương của các bé và gia đình lớn như thế nào.
Bài viết sau sẽ cho chúng ta có cái nhìn chính xác nhất về căn bệnh này ở mọi khía cạnh:

• Hiểu đúng về bệnh bãi não

• Các dạng bại não và biểu hiện đi kèm

• Nguyên nhân dẫn đến bại não là gì?

• Các phương pháp điều trị bệnh bại não

PHẦN 1: CHÚNG TA ĐANG HIỂU SAI HOÀN TOÀN VỀ BỆNH BẠI NÃO

Bại não là gì?

Bại não là một căn bệnh mà bản chất của nó là sự tổn thương một hay một hay một số vùng trên não bộ từ đó gây nên làm suy giảm khả năng điều khiển vận động của một hay nhiều các bộ phận hoặc suy giảm khả năng tư thế. Một số trường hợp bại não cũng có thể suy giảm khả năng nhận thức, tư duy.

Phần lớn chúng ta đang hiểu sai hoàn toàn về chứng bệnh bại não

• Có phải bại não thì sẽ không thể tự đi lại được?

• Bại não nghĩa là khả năng tư duy kém?

• Bại não là không nói được ?

• Hay bại não là trí nhớ kém?

  …

Tất cả những điều trên đều không đúng! Bại não có rất nhiều hình thái biểu hiện khác nhau. Có nhiều người bại não vẫn là tiến sĩ, nhiều người người vẫn lập gia đình và sinh con, một tỷ lệ rất lớn người bại não vẫn đi học và hòa nhập cộng đồng, bại não không có nghĩa là kém thông minh (60% người bại não có chỉ số IQ cao hơn mức bình thường), trẻ bại não vẫn phát triển cảm xúc như người bình thường.

Nói tóm lại, với bệnh bãi não thì não bị tổn thương hoặc thiếu sản (thiếu hụt) não ở môt hay vài vùng nhất định. Tổn thương hay thiếu hụt ở vùng nào thì chỉ ảnh hưởng đến khả năng điều khiển vận động mà vùng não đó chịu trách nhiệm, các vận đông còn lại hoàn toàn không ảnh hưởng.

PHẦN 2: CÁC DẠNG BẠI NÃO VÀ BIỂU HIỆN ĐI KÈM?

Chứng bại não được chia làm 3 hình thái lâm sàn:

– Bại não thể liệt cứng (spastic cerebral palsy): Có khoảng 70 đến 80% bệnh nhân bại não thuộc nhóm này.

Trẻ mắc chứng bại não này luôn ở trạng thái tăng trương lực cơ ở một số nhóm cơ (các cơ luôn ở trạng thái co cứng) vì vây, mà sự vận động của bệnh nhân rất khó khăn: Trẻ khó cầm nắm, di chuyển khó, cử động khó. Chứng bại não liệt cứng được chia làm ba nhóm nhỏ gồm:

• Nhóm bại não liệt cứng hai chi dưới (spastic diplegia): hai chi dưới của trẻ luôn ở trạng thái co cơ nên chân trẻ luôn bị kéo vào trong làm cho trẻ có dáng đi bắt chéo hai chân rất đặc trưng.
• Nhóm liệt cứng nửa người (spastic hemiplegia) thường có biểu hiện liệt cứng một bên (phải hoặc trái). Thường thì chi trên bị ảnh hưởng nặng hơn chi dưới.
• Nặng nề nhất là nhóm trẻ liệt cứng tứ chi (spastic quadriplegia). Bệnh nhân thuộc nhóm này có biểu hiện liệt cứng cả hai chi trên và hai chi dưới cùng với các cơ trục thân. Cả các cơ ở mặt cũng bị ảnh hưởng làm cho trẻ bị tàn phế rất nặng.

– Bại não thể loạn động (athetoid hay dyskinetic cerebral palsy): Có khoảng 10 đến 20% bệnh nhân bại não thuộc vào nhóm này.

Ở dạng này, trẻ bị rơi vào trạng thái loạn trương lực cơ (cơ lúc thì cơ cứng lúc thì giãn, lực cơ tăng giảm thất thường), vì vậy, trẻ bị mất kiểm soát được vận động. Do bất thường trong kiểm soát cử động như vậy nên bệnh nhân khó có tư thế ngồi hoặc dáng đi bình thường. Ngoài ra các cơ ở mặt và lưỡi cũng bị ảnh hưởng nên trẻ khó bú (với trẻ còn bú) hoặc khó nuốt, khó nói.

– Bại não thể thất điều (ataxic cerebral palsy): Khoảng 5 đến 10% bệnh nhân bại não thuộc thể lâm sàng này.

Bệnh chỉ ảnh hưởng đến khả năng giữ cân bằng tư thế và phối hợp động tác. Do có rối loạn trong kiểm soát tư thế nên dáng đi của trẻ hay lảo đảo, vùng thắt lưng hay đong đưa, viết khó khăn.

PHẦN 3: 
NGUYÊN NHÂN GÂY NÊN BỆNH BẠI NÃO MÀ MỌI BẬC MẸ CẦN BIẾT, ĐẶC BIỆT LÀ MẸ MANG BẦU

Nguyên nhân gì gây bại não?

Bại não là do não bị tổn thương ở thời kỳ tiền sản, trong lúc sinh hoặc trong quá trình trưởng thành. Mức độ khuyết tật do bại não gây ra phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng và thời gian của chấn thương não.

• Khoảng 70% trường hợp bại não là do chấn thương tiền sản
• Khoảng 20% là do chấn thương não trong khi sinh
• Khoảng 10% là do chấn thương não sau khi sinh

Nguyên nhân gây tổn thương não?

– Nhiễm trùng trong thai kỳ – Các bà mẹ có thể truyền bệnh cho thai nhi trong thai kỳ. Nhiễm trùng tiền sản là nguy hiểm nhất trong vài tuần đầu sau khi thụ thai. Bệnh rubella và nhiễm khuẩn cytomegalovirus (CMV) trong thai kỳ là nguyên nhân gây bại não. Những loại vi-rút này khiến cho hệ thống miễn dịch của người mẹ giải phóng các protein không chỉ tấn công sự nhiễm trùng, mà còn gây ra tình trạng viêm trong não của trẻ can thiệp vào sự phát triển bình thường. Các bà mẹ ăn thịt sống hoặc nấu chưa chín có thể làm tăng khả năng bị nhiễm trùng.
– Bệnh vàng da không được điều trị và trở nặng: Khi trẻ sơ sinh có màu vàng trên da hoặc mắt, đó là dấu hiệu bệnh vàng da. Vàng da là do bilirubin dư thừa, một sắc tố hóa học thường được gan lọc ra. Khi bệnh trở nặng sẽ tích tụ của một lượng bilirubin không an toàn và gây độc cho não, não bị tổn thương gây bại não.
– Ngạt – Ngạt là thiếu oxy đến não. Nó có thể gây tổn thương não nghiêm trọng cho em bé trước, trong khi sinh. Tách rời nhau thai sớm, tử cung bị vỡ trong khi sinh hoặc dây rốn bị chèn ép theo cách hạn chế lưu lượng máu có thể gây thiếu oxy.
Ngạt ở người trưởng thành: đuối nước, ngạt khói, ngạt thở, nghẹn đều có thể dẫn đến tổn thương não gây bại não.
– Chấn thương não trong hoặc ngay sau khi sinh – chấn thương cùn cho não trẻ sơ sinh hoặc trẻ mới biết đi có thể gây bại não. Chấn thương đầu có thể xảy ra trong quá trình chuyển dạ hoặc sinh nở hoặc trong vài năm đầu đời.
– Xuất huyết não trước khi sinh – Xuất huyết não là chảy máu bất thường của não gây ra bởi mạch máu bị vỡ, có thể gây tổn thương nghiêm trọng cho các trung tâm kiểm soát động cơ trong não.
– Nhiễm trùng sau khi sinh – Nhiễm trùng (như viêm màng não) do trẻ sơ sinh ký hợp đồng có thể gây tổn thương não. Viêm màng não gây viêm nặng có thể làm hỏng các trung tâm điều khiển động cơ của não.
– Nguyên nhân di truyền – Đã có một số đầu cơ và nghiên cứu cho thấy rằng một tỷ lệ nhỏ các trường hợp bại não là di truyền. Điều này vẫn đang được nghiên cứu và số trường hợp di truyền của CP, nếu chúng tồn tại, có thể không đáng kể.

PHẦN 4: ĐIỀU TRỊ BẠI NÃO NHƯ THẾ NÀO?

Điều trị bại não hiện nay gồm có 2 hướng điều trị chính:

• Hướng 1: Điều trị bằng các phương pháp: vật lý trị liệu, dùng thuốc, phẫu thuật
• Hướng 2: Điều trị bằng phương pháp y học tái tạo (Điều trị bằng tế bào gốc)

Trong đó, hướng 1 thì chưa có bất kỳ biện pháp nào có thể chữa khỏi bệnh bại não hoàn toàn, mà chủ yếu là làm giảm biểu hiện của bệnh, giúp cỉa thiện khả năng vận động của bệnh. Và hướng điều trị bãi não bằng tế bào gốc là một hướng điều trị có thể điều trị khỏi bệnh triệt để.

1. Điều trị bại não bằng vật lí trị liệu:

Điều trị bại não bằng vật lý trị liệu dựa trên nguyên lý là huấn luyện cơ bắp để từ đó tăng cường khả năng điều khiển vận động của trẻ. Nói cách khác, vật lý trị liệu sẽ giúp trẻ vận động tốt hơn, điều khiển hành vi tốt hơn, giữ thăng bằng tốt hơn thông qua các bài tập luyện cho cơ.
Thông thường sẽ có 4 phương pháp trị liệu chính:

• Bài tập sức mạnh chuyên dụng
• Bài tập sức bền trị liệu
• Bài tập vận động toàn cơ thể
• Bài tập tăng cường khả năng thăng bằng

2. Phẫu thuật điều trị bại não

Trong một số trường hợp bị bãi não thì phẫu thuật là giải pháp khả thi giúp giảm bớt hiểu hiện của bệnh não, tăng cường khả năng vận động, tương ường chức năng của cá bộ phận bị ảnh hưởng do bại não. Các hình thức phẫu thuật phổ biến nhất bao gồm:

– Phẫu thuật chỉnh hình tăng cường khả năng vận động của các bộ phận

Phẫu thuật chỉnh hình là loại phẫu thuật phổ biến nhất cho bệnh nhân bị bại não. Vị trí của phẫu thuật chỉnh hình có thể diễn ra ở nhiều khu vực của cơ thể, bao gồm cánh tay, cổ tay, chân, mắt cá chân, lưng, cột sống, bàn chân, hông và vai. Việc phẫu thuật này cũng nhằm tăng cường chức năng của từng bộ phận.

– Phẫu thuật tăng cường chức năng thị giác

– Phẫu thuật tăng cường chức năng thính giác do bại não

3. Dùng thuốc

Dùng thuốc với điều trị bại não chí có hiệu quả làm giảm bớt mức độ co cứng của cơ (giảm tình trạng tăng trương cơ) từ đó giúp người bệnh cải thiện khả năng vận động trong ngắn hạn.
Nói tóm lại, cả 3 cách trên đều không mang lại hiệu quả trị khỏi bệnh mà chỉ mang lại hiệu quả cải thiện chức năng, làm giảm sự biểu hiện của bệnh.

4. Hy vọng điều trị dứt điểm bại não bằng tế bào gốc

Điều trị bệnh bằng tế bào gốc (Y học tái tạo) đang mở ra cơ hội vô cùng sáng lạng cho việc điều trị dứt điểm rất nhiều bệnh mà trước nay nền y học đều bó tay, trong đó có chứng bại não.
Cơ chế điều trị bại não bằng tế bào gốc đó là việc phục hồi các vùng mô não bị tổn thương thông qua việc cấy ghép tế bào gốc.
Tế bào gốc sau khi được cấy vào các vùng não bị tổn thương sẽ bắt đầu quá trình sản sinh tế bào mới. Tế bào mới được sản sinh sẽ giúp các vùng não bị tổn thương hồi phục dần. 
các vùng mô não được tái tạo đến đâu thì bệnh nhận sẽ được cải thiện bệnh đến đó. Và khi các vùng não tổn thương được tái tạo hoàn toàn thì bãi não được chữa triệt để.
Hiện nay, trên thế giới đã có nhiều bệnh nhân đang được điều trị bại não bằng tế bào gốc và bước đầu cho hiệu quả cao.
Tại Việt Nam, một số bệnh viện cũng đã tiến hành phương pháp điều trị bại não bằng tế bào gốc và đã cho hiệu quả rất tốt.